Nieuwe hoogleraar farmacotherapieonderwijs Michiel van Agtmael: “Tien procent van de medicijnvoorschriften bevat fouten. Dat moet naar nul”

Michiel van Agtmael is als internist-infectioloog en klinisch farmacoloog hoofd van de sectie farmacotherapie verbonden aan de afdeling interne geneeskunde bij VUmc. Daarnaast is hij docent en onderzoeker bij VUmc. Zijn duidelijke opvattingen over onderwijs, met name op het gebied van farmacotherapie en de brug die hij slaat tussen onderzoek van onderwijs en de implementatie in de kliniek zijn aanleiding voor zijn benoeming. “Zo’n tien procent van de medicijnvoorschriften, veelal door pas afgestudeerde artsen geschreven, bevat fouten. Denk aan een middel dat de richtlijn niet volgt of niet geschikt is voor de betreffende patiënt. Of een te hoge of lage dosering of frequentie. Het kan ook een medicijn zijn dat conflicteert met een geneesmiddel dat de patiënt al gebruikt. In de meeste gevallen worden deze fouten op tijd ontdekt, bijvoorbeeld door het elektronisch voorschrijfsysteem of door de apotheker. Maar het aantal fouten moet natuurlijk naar nul. En dat begint bij bewustwording van het belang van goed geneesmiddelengebruik. Dat geldt vooral voor de arts en anderen die mogen voorschrijven, maar ook voor verpleegkundigen en de patiënt zelf. En dat vraagt om goed onderwijs.”

Leren op de werkplek en zelfstandigheid
Om deze bewustwording te realiseren en het onderwijs over farmacologie en farmacotherapie te verbeteren pleit Van Agtmael voor leren op de werkplek - direct vanaf het eerste jaar - en zelfstandigheid van studenten, zoals in de door het VUmc ingerichte studentenpoli’s. “Door studenten in een echte omgeving met grote zelfstandigheid te laten werken en hen de verantwoordelijkheid te geven, zijn ze veel gemotiveerder. Ook leren ze van elkaar in teams in de vorm van near-pear-teaching. De beste manier om iets te leren is door het zelf te onderwijzen. Natuurlijk moet dit veilig zijn voor patiënt en student, dus is er zorgvuldige supervisie, of liever gezegd coaching.”

Van Agtmael streeft er ook naar onderwijs direct te koppelen aan het effect op de patiënt. “Met farmacotherapie kun je dat realiseren. Je volgt een studentencohort dat in de studentenpoli heeft meegedraaid en meet of deze studenten later als arts minder fouten maken bij het voorschrijven van medicijnen dan een controlegroep die alleen het reguliere curriculum heeft gevolgd. Als we dat hebben aangetoond moet het onderdeel van het vaste curriculum worden.”

Michiel van Agtmael volgt met zijn benoeming Theo de Vries op die van 1996 tot 2013 de leerstoel farmacotherapieonderwijs bekleedde. Hij legde de basis voor de ontwikkelingen op het gebied van farmacotherapieonderwijs bij VUmc.

Michiel van Agtmael (1960) volgde zijn studie geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en behaalde zijn artsexamen cum laude in 1987. Na een officiersopleiding aan het KIM in Den Helder ging hij werken als officier-arts bij de Koninklijke Marine. In 1990 ging hij in opleiding tot internist in het SEHOS in Curaçao, het OLVG en het AMC en specialiseerde zich in twee aandachtsgebieden: klinische farmacologie en infectiologie. Hij deed onderzoek naar een nieuwe therapie voor malaria en promoveerde in 1999. De titel van zijn proefschrift was ‘Clinical & pharmacological studies on artemether in the treatment of malaria’. Hij werkte van 1998-2011 bij ErasmusMC als staflid op de afdeling microbiologie en infectieziekten. Sinds 2001 werkt hij bij VUmc als internist op de afdeling interne geneeskunde en heeft hij een positie opgebouwd als vooraanstaand, nationaal erkend internist-infectioloog en opleider. Hij is meerdere malen onderscheiden als excellent docent en heeft blijk gegeven van talent en ambitie voor onderwijskundig leiderschap. Sinds 2013 is hij hoofd van de sectie farmacotherapie en universitair hoofddocent. Zijn achtergrond als klinisch farmacoloog maakt hem bij uitstek geschikt voor het versterken van de toppositie in farmacotherapieonderwijs met accent op inbedding in de klinische praktijk. In zijn vakgebied richt hij zich met name op het vernieuwen en verbeteren van het farmacotherapieonderwijs. En dit betreft binnen en buiten de geneeskundestudie, voor en na afstuderen en in binnen- en buitenland. Zijn onderzoek naar nieuwe onderwijsconcepten zoals student-gestuurd onderwijs (masterclass farmacotherapie), leren in een team (interprofessioneel, near-pear teaching) en leren door te doen (studentenpoli) is gedreven door zijn visie om door beter onderwijs betere zorg te krijgen.