Financieel goed jaar voor gehandicaptenzorg ondanks sombere verwachtingen

br />Zo nam in 2016 de omzet toe met 2,6 procent tot in totaal 8,5 miljard euro. Ook het aantal personeelsleden steeg na jaren van krimp. Instellingen durven weer meer te besteden (inkoopuitgaven +3,3 procent) en investeren onder andere meer in hun cliënten: de patiënten- en bewonersgebonden kosten stegen afgelopen jaar met 8,8 procent veel harder dan de groei van de omzet. Dit blijkt uit een eerste analyse van jaarverslagen over 2016 door Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, en Verstegen accountants en adviseurs. De cijfers zijn gebaseerd op de jaarcijfers van bijna 170 organisaties werkzaam in de gehandicaptenzorg. Uit de jaarrekeningen blijkt dat het financiële resultaat over 2016 (+ 134 miljoen) is gedaald ten opzichte van 2015 (+ 175 miljoen), maar dit is voornamelijk het gevolg van (incidentele) hogere personeelskosten door de nabetaling van de onregelmatigheidstoeslag. In vergelijking met andere sectoren in de zorg doet de gehandicaptenzorg het gezien de financiële resultaten goed.

Betere rendementen kleine organisaties
De gehandicaptensector hield vooraf rekening met een financieel lastig jaar als gevolg van flinke bezuinigingen in de langdurige zorg voor 2016 en 2017. Nadat eerst de bezuinigingen voor 2016 werden geschrapt, werd ook afgezien van de forse korting op de budgetten in 2017. Samen boekten de instellingen in de gehandicaptenzorg een positief resultaat van 134 miljoen euro. Dit resultaat wordt vooral gedempt door de gestegen personeelskosten. Net als in andere zorgsectoren moet ook de gehandicaptenzorg flink in de buidel tasten voor de nabetaling van onregelmatigheidstoeslagen over verlofrechten van de afgelopen vijf jaar.
In totaal hebben 28 organisaties een verlies gerapporteerd, vijf van deze organisaties schreven ook in 2015 rode cijfers. De negatieve resultaten lijken samen te hangen met de gestegen kosten voor personeel en soms reorganisatiekosten. Net als in andere zorgsectoren blijken kleinere organisaties (met een omzet tot 25 miljoen euro) gemiddeld hogere rendementen te behalen dan grote instellingen, met opvallende uitschieters van verliezen van 22 procent tot positieve cijfers van meer dan vijftig procent.

Stijging solvabiliteit en liquiditeit
De vermogenspositie van de gehandicaptenzorg als geheel was al gezond en is dankzij het positieve resultaat nog verder verbeterd. Toch hebben 38 van de onderzochte organisaties een solvabiliteitsratio die minder is dan de gangbare norm van 15 tot 20 procent. De solvabiliteit neemt af naarmate de organisaties groter worden. De solvabiliteit van instellingen met een omzet tot 150 miljoen euro schommelt rond de 30 procent, bij organisaties met een omzet van meer dan 300 miljoen is dat nog 20 procent. Dezelfde trend is zichtbaar bij de liquiditeit van gehandicaptenzorgorganisaties: kleine instellingen houden meer liquiditeit aan. Dit past overigens bij het risicoprofiel van kleinere organisaties. De solvabiliteit is gestegen van 26,9 procent in 2015 naar 27,7 procent in 2016, de liquiditeitsratio is gestegen van 1,26 eind 2015 tot 1,39 eind 2016.

Groei aantal personeelsleden
De positieve financiële positie van de gehandicaptenzorg gaat ook gepaard met een groei van het aantal medewerkers. Na drie jaar op rij een daling in formatieplaatsen, is het aantal medewerkers uitgedrukt in fte’s in 2016 toegenomen met 1,7 procent tot ruim 92.000. De totale personeelskosten, inclusief inhuur van derden, nemen ruim 70 procent van de totale lasten van de sector in beslag. Binnen de personeelskosten valt vooral de stijging van de uitgaven aan personeel niet in loondienst op (+15 procent). De toename van externe inhuur wordt mede verklaard door de veranderingen in de sector. De werkzaamheden die hiermee gepaard gaan, worden vaak in projectvorm georganiseerd, waarvoor tijdelijke capaciteit wordt ingehuurd. Het gemiddelde verzuimpercentage in de gehandicaptenzorg is toegenomen van 5,5 procent in 2015 naar 5,7 procent in 2016. De gehandicaptenzorg kent hiermee het hoogste verzuim van alle deelsectoren: hoger dan bij ziekenhuizen, in de VVT of in de GGZ.

Instellingen investeren in cliënten
Bij de onderzochte gehandicaptenzorgorganisaties dalen de investeringen weliswaar met -0,7 procent, maar de daling is aanzienlijk minder dan in voorgaande jaren. Zowel in 2014 als 2015 daalden de investeringen met circa 12 procent. Opvallend is dat organisaties meer uitgeven aan patiënt- en bewonersgebonden kosten. Dit betreft onder meer de uitgaven aan therapieën, geneesmiddelen en hulpmiddelen. De totale patiënt- en bewonersgebonden kosten stegen afgelopen jaar tot bijna 300 miljoen euro. Deze stijging van 8,8 procent is flink hoger dan de groei van de omzet (+2,6 procent) en ook sterker dan de toename van het aantal intramurale cliënten (+1,2 procent).